از پایان جنگ جهانی دوم ۶۷ سال می گذرد. این جنگ بزرگ و خانمان سوز سرتاسر گیتی را فرا گرفت و از نقطه نظر گستردگی و تلفات و خشونت در تاریخ بی همتاست. آلمان نازی به عنوان یکی از بزرگترین قدرت های تاریخ و آن روزگار، به رهبری آدلف هیتلر با پیروزی های پر شتاب و رعدآسا همگان را مبهوت خود ساخته و به وحشت انداخته بود و می رفت تا دنیا را فتح کند. اما علل شکست هیتلر با وجود پیشرفت های خیره کننده اش چه بود؟
دانلود کتاب نبرد من از هیتلر
اصلی ترين دليل شكست رایش سوم آلمان در جنگ جهانی دوم، عدم وجود هماهنگی با دو متحد عمده اش امپراطوری ژاپن و امپراطوری ايتاليا بود.
در سال ۱۹۴۰ رایش آلمان، امپراطوری فرانسه را شكست داد و از جنگ خارج كرد و امپراطوری بريتانيای كبير را از اروپا بيرون نمود. هيتلر که سرگرم نبرد هوايی شديدی با امپراطوری بريتانيا کبیر مالک ۲۵ درصد جهان بود، از موسولينی تقاضا نمود كه با تمام قوای ارتش امپراطوری ايتاليا، به مستعمرات بريتانيا در دريای مديترانه حمله نمايد. در اين زمان با توجه به خطر حمله مستقيم رایش آلمان به خاک بريتانيا، چرچيل تمامی قوای در دسترس امپراطوری را در خاک اصلی كشورش متمركز كرده و توان چندانی برای دفاع از مستعمراتش در برابر حملات خارجی نداشت. در تابستان سال ۱۹۴۰ امپراطوری ايتاليا به راحتی می توانست مصر، كانال سوئز و جزيره مالت را تسخير و ابتكار عمليات در مديترانه را به نحو غير قابل بازگشتی به دست بگيرد، ولی موسولينی به جای اينكار، تصميم حمله به بالكان را گرفت. در اكتبر سال ۱۹۴۰ قوای ايتاليايی از طريق آلبانی به يونان سرازير شدند. بالكان منطقه ای بود كه هيتلر به هيچ عنوان مايل نبود جنگ به آنجا گسترش يابد.
رومانی، مجارستان و بلغارستان سه کشور منطقه بالكان به اتحاد محور پيوسته بودند، كه بعدها در جنگ رايش سوم آلمان و اتحاد جماهير شوروی، ارتش های خود را به ياری آلمان فرستاند. يوگسلاوی و يونان نيز روابط بسيار خوبی با رایش آلمان داشتند و حتی دولت يوگسلاوی مايل بود در جنگ به آلمان ملحق شود، ولی حمله غافل گير كننده ايتاليا به يونان، همه چيز را خراب كرد. موسولينی بدون اطلاع هيتلر دست به حمله ای شوم زد كه سرنوشت جهان را تغيير داد. قوای ايتاليايی شكست تحقير كننده از يونانيان خوردند. در شمال آفريقا هم ارتش تضعيف شده ايتاليا به سختی از نيروهای تقويت شده بريتانيا کبیر شكست خورد. در ادامه اوضاع بدتر هم شد، بريتانيا كبير به بهانه حمايت از دولت يونان در اين كشور نيرو پياده كرد و دولت طرفدار آلمان هم در يوگسلاوی به دليل تحریکات و مداخلات سرویس اطلاعاتی بریتانیا ساقط شد. پيش از اين، هيتلر نقشه حمله به اتحاد جماهير شوروی را كشيده بود و تاريخ حمله را نيز ۱۴ مه ۱۹۴۱ تعيين كرده بود. ولی حالا مجبور بود به متحد شکست خورده اش كمك كند، آنهم در دو جبهه كه به هيچ عنوان مايل نبود در آن درگير شود، يعنی بالكان و شمال آفريقا. تاريخ لشكر كشی به اتحاد جماهیر شوروی شش هفته به تعويق افتاد و ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱ تعيين شد. یک ارتش آلمانی به جبهه مدیترانه و شمال آفريقا فرستاده شد و يک گروه ارتش آلمان كه قرار بود در جبهه روسيه بجنگد، به بالكان منتقل شد تا دو دولت سركش منطقه يعنی يونان و يوگسلاوی را اشغال كرده و ارتش بريتانيا را از اروپا بيرون كند. اين عمليات يک پيروزی بزرگ بود. ارتش آلمان با كمتر از دویست كشته، ارتش يوگسلاوی را جاروب كرد و ظرف پانزده روز يوگسلاوی را اشغال نمود. يونانيان نيز سرنوشت بهتری نداشتند و خيلی زود تسليم شدند و قوای نظامی بريتانيا کبیر نیز به مصر گریختند. بی توجهی موسولينی به متحدش و حملات خودسرانه او به بالكان موجب شد حمله آلمان به اتحاد جماهیر شوروی شش هفته تعويق بيفتد و قوای مسلح هیتلر به دليل بارانهای پائيزی روسیه، ابتدا در گل و لای فرو روند و با آغاز زمستان جهنمی روسيه در سرما و یخبندان از ميان بروند. به گواهی کارشناسان نظامی، اگر آلمان حمله خود را در همان تاريخ ۱۴ مه ۱۹۴۱ آغاز ميكرد، زمان كافی برای نابودی كامل ارتش سرخ شوروی را داشت و مسير تاريخ عوض ميشد. از طرف ديگر با حمله ايتاليا به يونان، دو دولت دوست و متحد آلمان تبديل به دشمنان آشتی ناپذير شدند. در سراسر جنگ جهانی دوم، آلمان درگير يک جنگ چريكی وحشيانه با پارتيزانهای تیتو در يوگسلاوی بود و يک ارتش آلمان به دليل ترس از حمله متفقين به اروپا، از طريق يونان و يوگسلاوی در اين دو كشور مستقر بود، نيروهايی كه در جبهه های ديگر به آنان بسيار نياز بود.
متحد ديگر هيتلر، امپراطوری ژاپن نيز حال و روز بهتری از ايتاليا نداشت. از آغاز جنگ جهانی دوم، اولويت سياست خارجی هیتلر، دور نگهداشتن ایالات متحده آمريكا از جنگ بود. و حتی به مدت دو سال تحرکات ناوگان دریایی ایالات متحده آمریکا بر ضد ناوگان زیر دریایی رایش آلمان را تحمل کرد و چشمانش را بر روی تقویت همه جانبه بریتانیا کبیر از جانب ایالات متحده آمریکا بست. هيتلر در سالهای ۱۹۴۰ و ۱۹۴۱ به امپراطوری ژاپن اصرار داشت كه به مستعمرات بريتانيا در خاور دور حمله كنند و به اين نحو وارد جنگ با امپراطوری بريتانيا شوند. پس از حمله به اتحاد جماهیر شوروی و آشكار شدن قدرت ارتش سرخ، هيتلر و دستگاه ديپلماسی آلمان، تمامی مساعی خود را برای ورود امپراطوری ژاپن به جنگ با اتحاد جماهیر شوروی نمودند. ظرف تاریخ ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱ تا پنجم دسامبر ۱۹۴۱ سه میلیون و هشتصد هزار سرباز، افسر و ژنرال ارتش سرخ اسیر و یک میلیون و سیصد هزار از سربازان و افسران ارتش سرخ کشته شدند و نزدیک به بیست هزار هواپیمای روسی سرنگون و بیش از حد بیست هزار دستگاه تانک روسی منهدم شدند ولی با این حال ارتش سرخ همچنان در مقابل آلمانی ها مقاومت می کرد. نقشی كه هيتلر برای امپراطوری ژاپن قائل شد، آن بود كه از طريق ایجاد ترس از حمله امپراطوری ژاپن، ايالات متحده آمريكا را از جنگ دور نگهدارد و به ياری ژاپن، شوروی را شكست دهد و بريتانيا را مجبور به صلح كند. اما ژاپن از حمله به بريتانيا كبير و اتحاد جماهير شوروی خودداری كرد كه اين امر منجر به تقويت ارتش بريتانيا در مديترانه و تقويت ارتش سرخ در مسكو شود. با اطلاع يافتن استالين از اين امر كه ژاپنی ها قصد حمله به آمريكا را دارند، موفق شد چهل لشکر مجهز و دلاور سيبريایی را به جبهه مسكو انتقال دهد. همين لشكرها كه معنای ترس و عقب نشينی را نمی شناختند، آخرين قوای ارتش سرخ در اطراف مسكو بودند كه با كمک سرمای چهل و گاهی پنجاه درجه زیر صفر توانستند جلوی اشغال مسكو را بگيرند و در يک ضد حمله خرد كننده، بهترين واحدهای نظامی رایش آلمان را نابود كنند و آلمانی ها را كيلومترها از اطراف مسكو به عقب برانند. در حالیکه ارتش آلمان در جهنم روسيه در آستانه نابودی كامل قرار داشت، امپراطوری ژاپن به ايالات متحده آمريكا حمله ور شد. هيتلر در ۱۱ دسامبر ۱۹۴۱ به ايالات متحده آمريكا اعلان جنگ داد . ورود ايالت متحده آمريكا به جنگ، موجبات شكست سريع رایش آلمان را فراهم كرد. قدرت صنعتی و اقتصادی ایالات متحده آمریکا وحشتناک بود. ظرف سال ۱۹۴۲ تولیدات کارخانجات و صنایع اسلحه سازی ایالات متحده از رایش آلمان و متحدنیش فراتر رفت و در سال ۱۹۴۳ بازهم دو برابر شد. در سال ۱۹۴۳ کارخانجات و صنایع عظیم اسلحه سازی ایالات متحد ماهیانه هشت هزار فروند هواپیما جنگنده و چهار هزار دستگاه تانک تولید میکردند و هر دو روز یک ناوشکن به دریا می انداختند. اگر امپراطوری ژاپن به جای حمله به ایالات متحده، به اتحاد جماهیر شوروی و امپراطوری بریتانیا کبیر اعلام جنگ میداد، استالين نمی توانست چهل لشکر سيبريايی خود را به مسكو انتقال دهد و آلمان مسكو را اشغال ميكرد، و چرچیل از تقويت قوای مسلح بریتانیا در مديترانه عاجز ميماند و ژنرال اروین رومل فرمانده ارتش مدیترانه ایی رایش آلمان می توانست مديترانه و خاورميانه را تسخير كند و اسپانیا، پرتغال و ترکیه در جنگ به رایش آلمان می پیوستند. همچنین روزولت رئيس جمهور امريكا نمی توانست به بهانه جنگ جهانی، افكار عمومی آمریکا را متقاعد كند تا وارد جنگ شوند و صنایع عظيم آمريكا را به طور كامل در خدمت جنگ قرار دهد.
کارشناسان و تاریخ نویسان علل گوناگونی را برای شکست هیتلر برشمرده اند که در اینجا به بخشی از آن اشاره می کنیم.
۱- حمله شتابزده به اتحاد شوروی:
از این اقدام به عنوان یکی از بزرگترین اشتباهات هیتلر یاد می شود. پس از فتح اروپا یگانه دشمن هیتلر انگلستان بود. هیتلر قصد جنگ دریایی با انگلیس و نابودی آن را داشت اما تصمیم گرفت در شرق به شوروی حمله کند و با دستیابی به کشورهای تحت سلطه انگلیس در جنوب کشور شوروی، هم حکومت کمونیستی شوروی را سرنگون کند و به فضای حیاتی آلمانی ها بیفزاید , هم دست انگلیس را از منابع نفت کوتاه نماید. این تهاجم بزرگ بسیار جسورانه بود. اتحاد شوروی به رهبری دیکتاتور بیرحمش ژوزف استالین، با آلمان پیمان اتحاد داشت. به طوری که لهستان را به دو قسمت بین خود تقسیم کرده بودند. از طرفی بریتانیا و آمریکا دشمن کمونیست بودند. به نظر می رسید حمله به روسیه آن هم در یک جبهه چند هزار کیلومتری با شرایط فوق کار احمقانه ای باشد اما اسنادی بعد از جنگ بدست آمد که نشان داد استالین نیز مانند هیتلر در فکر خیانت بوده است. شوروی ولع زیادی برای بلعیدن متصرفات هیتلر در اروپای شرقی داشت. مدارک نشان می دهند که استالین در تدارک حمله به آلمان نازی بوده است. آرایش نظامی تهاجمی نیروهای روسی در مرز آلمان ماه ها فبل از جنگ موید این موضوع است. اما به هرحال تهاجم آلمان به شوروی، انگلستان و آمریکا را مجبور کرد به دشمن خود، شوروی، یاری رسانند.
۲-عدم تصرف مسکو و حرکت به سمت جنوب شوروی:
باید گفت هیتلر در ۶ ماه اول جنگ به خوبی از عهده شوروی برآمد. حمله ی برق آسا و همه جانبه ارتش قدرتمند نازی نیروهای شوروی را تار و مار کرد. هنگامی که نیروهای آلمانی به نزدیکی مسکو رسیدند سران شوروی چنان خطری احساس کردند که تصمیم به انتقال پایتخت به شرق شوروی نمودند اما استراتژی هیتلر در تعلل برای تصرف مسکو و حمله به سمت کشت زارها و منابع نفتی جنوب شوروی باعث شد با فرارسیدن زمستان نیروهای آلمانی زمین گیر شوند.
۳-ورود به جنگ با ایالات متحده آمریکا:
آلمان با حمله ژاپن به نیروهای آمریکایی در اقیانوس آرام به شدت مخالف بود. هیتلر می دانست که ورود آمریکا به جنگ کفه ترازوی قدرت را به نفع دشمنانش سنگین خواهد کرد. اگرچه نیروهای آمریکایی کمابیش رفتار خصمانه علیه آلمان داشتند اما رویارویی تمام عیاری با آلمانی ها نداشتند تا اینکه ژاپن در حرکتی احساسی به پایگاه آمریکا در اقیانوس آرام حمله کرد و آلمان ناخواسته با آمریکا وارد جنگ شد. در اقیانوس اگرچه زیردریایی های آلمانی در آغاز این رویارویی موفق بودند اما در دراز مدت آمریکا غالب شد.
۴- ضعف راداری و سیاست های غلط هوایی:
سیستم رادار هوایی آلمان در مقایسه با انگلستان از ضعف عمده برخوردار بود. این باعث می شد تلفات نیروی هوایی آلمان در حملات بالا باشد. در ابتدا سیاست نیروی هوایی آلمان نابودی رادار ها و ضربه زدن به نیروی هوایی بریتانیا در کنار دیگر ماموریت ها بود اما به یکباره با سیاست غلط “گورینگ” فرمانده نیروی هوایی آلمان حملات به سمت شهر ها و مناطق مسکونی کشیده شد. هدف از این کار ایجاد وحشت و فشار روانی بر دولت بریتانیا بود. اما در این فاصله نیروی هوایی بریتانیا از کاهش فشار بر خود استفاده کرد و به مرور به برتری هوایی دست یافت. همچنین تلفات بالای آلمانی ها نیروی هوایی را فلج کرد.
۵-دستورات و فرماندهی تحمیلی هیتلر در جبهه ها:
آدولف هیتلر اصرار داشت که چند هزار کیلومتر جبهه را شخصا فرماندهی کند. این اقدام از طرفی آزادی رای فرماندهان جبهه ها را محدود می کرد و از طرفی بعضا با دستورات غلط و نابه جا سربازان را به کشتن می داد. از جمله این اقدامات عدم انعطاف پذیری در هنگام حمله و دفاع و جلوگیری از عقب نشینی بود. هیتلر معتقد بود یک سرباز آلمانی نباید عقب نشینی کند. این اقدام باعث نابودی چند لشکر چند صد هزار نفری شد.
۶- سرمای کشنده روسیه و عدم پیش بینی صحیح:
از آنجا که آلمانی ها پیش بینی فتح سریع روسیه را کرده بودند از پیش بینی تدارکات کافی برای سرمای روسیه باز ماندند. این اقدام به شدت در افول قدرت آلمانی ها در جنگ شوروی و بر باد رفتن افسانه شکست ناپذیری آنها موثر بود.
۷-عدم دسترسی به مواد خام کافی و نفت:
آلمان بر خلاف دشمنانش به منابع کافی دسترسی نداشت. آن ها حتی بنزین کافی برای سوخت هواپیماهای خود نداشتند. این مساله به خصوص در پایان جنگ برای آلمان بسیار آزار دهنده بود.
یکی از بهترین کتاب ها در این حوزه مطالعه زندگینامه هیتلر می باشد.
دانلود کتاب نبرد من از هیتلر
